صفحه اول - فیلم ها - نقد و یادداشت - ویدئو - هنرمندان - جدول فروش - نویسنده ها - جدول ارزشگذاری نویسندگان

پرسش و پاسخ   |  درباره ما   |   تماس با ما   |   تبلیغات  |   ماهنامه سینمایی «برش های کوتاه» (جدید)

انتخاب رنگ پس زمینه صفحه: 

سی نت  >> اخبار و مطالب  >> مشاهده متن اخبار

درباره جزئیات در جدایی نادر از سیمین

مثل خود زندگی

:: 2 اردیبهشت 1390  10:02:41 PM  ::

سیدرضا صائمی

سی نت: نه فقط در "جدايي نادر از سيمين" که اساسا در سينماي اصغر فرهادي يکي از بنيادها و عناصر اصلي درام توجه به جزئيات و التزام عيني به آن است، چه بسيار کارگردان ها و نويسنده هايي که به زعم خويش حرف هاي بزرگ وانديشه هاي کلان را چنان گل درشت و بدون ظرافت زيباشناسانه در اثرشان تزريق و تزئين کرده اند که در نهايت پيام هاي کوچکي هم از دل آن بيرون نيامد. ضمن اينکه کلي گويي و عدم عينيت و ريزه کاري هاي نمايشي درفيلمنامه ها يکي از ضعف هاي عمده آثار سينمايي ماست که نه خلاقيت و مشارکت ذهني مخاطب را در درک اثر به کار مي گيرد و نه دست کم باور پذيري و امکان همذات پنداري را در ترسيم موقعيت هاي درام فراهم مي کند.

فارغ از خود داستان، بازيگري، جذابيت ها و قابليت هاي روايت و کارگرداني در "جدايي نادر از سيمين" لذت شيرين درک جزئيات و به طور کلي جزئي نگري فرهادي در پردازش داستان از برجسته ترين امتيازات اين فيلم محسوب مي شود که در هر بار تماشاي اين اثر برخي از جزئيات کشف شده و به درک عميق تر قصه کمک مي کند. رابطه علت و معلولي و تعليق ذاتي که در ماهيت هر رخداد در اين فيلم مشاهده مي شود ساختار دراماتيک و اعتبار روايي آن را مستحکم تر کرده و هيچ پلان و حتي ديالوگي در "جدايي نادر از سيمين" بدون فکر و ايده پردازي جزيي نگر گنجانده نشده است. جالب تر اينکه هيچ کدام از اين تمهيدات با لحني گل درشت و تصويري کاريکاتوري روايت نمي شوند.

نگارنده در اين ياداشت تلاش مي کند برخي از محورهاي جزئي پرداز اثر را برشمارد. يکي از سوالاتي که بسياري از مخاطبان بعد از تماشاي فيلم مطرح کرده اند اين بوده که قضيه پول و دزديدن آن چه شده است. اگر راضيه پول را از کشوي خانه نادر برنداشته پس تکليف آن پول چه شده است؟ کارگردان بدون اينکه از شيوه اي مستقيم و براي شير فهم کردن تماشاگر استفاده کند اين موقعيت را در دل داستان به گونه اي گنجانده که مخاطب يک بيننده منفعل نبوده و با کمي کنجکاوي و مداقه در قصه متوجه شود که سيمين براي پرداختن هزينه حمل و نقل کارگران براي يک طبقه اضافه به کشوي اتاق خواب مراجعه کرده و پولي را به کارگر مي دهد که مقدار آن به اندازه همان دستمزدي بوده است که راضيه بابت نظافت منزل نادر روزانه بايد دريافت مي کرده است و همين مساله موجب سو»تفاهم و شک نادر به راضيه شده است. شکي که البته متاثر از وضعيت روحي - رواني نادر بعد از عصبانيت از شرايط پدرش و رفتن راضيه از خانه نشده است. از آن سو توجيه راضيه در دفاع از خود در برابر اين تهمت نيز در چند سکانس قبل تر زماني که دخترش مي خواهد وارد اتاق خواب شود با تاکيد مادر بر اينکه "آن طرف نرو " ترسيم مي شود تا هيچ صحنه اي از فيلم نباشد که بدون رابطه علت و معلولي شکل گرفته باشد.

اين جزيي پردازي از يک سو با زندگي روزمره شخصيت هاي قصه عجين شده و از سوي ديگر با مفاهيم و انگاره هاي اخلاقي - انساني نهفته در داستان همسويي دارد. اينکه زندگي و رخدادهاي بزرگ در آن محصول همين جزئيات و اتفاقات به ظاهر کوچکي است که در زندگي هر يک از ما انسانها رخ مي دهد. همين رخدادهاي ريز و جزيي بعدا موجب اتفاقات بزرگي مي شود که کليت زندگي آدمي را مي سازد. تقديرهايي که برساخته از تدبيرهاي آدمي در همين روزمرگي هاي به ظاهر بي اهميت هستند.

مثلا راضيه به همسايه دروغ مي گويد که ريختن زباله ها و سوراخ شدن کيسه زباله به خاطر اين بوده که سرش گيج رفته است اما همين دروغ مصلحتي به ظاهر بي اهميت بعدا در تحقيقات محلي دادگاه به ضرر وي تمام شده و دروغي کوچک به دردسري بزرگ تبديل مي شود. جزيي پردازي در فيلم صرفا در خدمت طراحي عقلاني و ترسيم دراماتيک قصه نيست و در روانشناسي آدم هاي قصه و پيشبرد منطقي داستان نيز موثر است. مثلا گرفتن دست سيمين توسط پدر نادر و يا اشتباه گرفتن راضيه با سيمين از سوي وي نشان از اتکا و وابستگي روحي پدر نادر به عروسش است و زماني که سيمين خانه و در واقع او را ترک مي کند همين مساله موجب اضطراب و در نتيجه عدم کنترل ادرار وي مي شود. همين مساله نجاست بهانه اي است تا راضيه از ادامه کار در آن خانه صرف نظر کند و همسرش حجت را به نادر معرفي کند. اگر اين حجت با نادر در بانک ديدار نمي کرد شايد بسياري از دعواها و درگيري هاي اين دو در دادگاه و اتفاقات تلخ تر رخ نمي داد. در واقع اين جزييات به ظاهر بي اهميت هستند که در جدايي نادر از سيمين قصه را پيش مي برد و هر اتفاق علت و مقدمه اي براي اتفاق و موقعيت بعدي مي شود و کليت داستان از تجميع همين جزئيات ريز شکل گرفته و صورت بندي مي شود.

مثلا دقت کنيد به صحنه اي که نادر از ترمه درباره مترادف هاي فارسي لغات مي پرسد و در برابر استفاده ترمه از کلمه ضمانت براي گارانتي به او انتقاد کرده و مي گويد که اين يک کلمه عربي است و بايد از معادل فارسي آن مثل پشتوانه استفاده کند که ترمه به او اعتراض کرده که با اين کار نمره اش کم مي شود چون خانم معلمشان اينطوري گفته است اما نادر تاکيد مي کند که آنچه که درست هست را بايد گفت حتي اگر به ضررش باشد اما زماني که وي در مقابل اين سوال ترمه مواجه مي شود که او به دروغ گفته که از بارداري راضيه بي اطلاع بوده مي گويد اگر راست مي گفتم معلوم نبود چه بلايي سرم مي آمد و قانون اين چيزها سرش نمي شود. در واقع خود او در عمل خلاف توصيه اخلاقي اش به دخترش عمل کرده و راست نمي گويد چون به ضررش تمام مي شود. از اينگونه جزئيات در جدايي نادر از سيمين موارد زيادي وجود دارد. جزئياتي که مثل خود زندگي است و واقعيت آن را بازنمايي مي کند. جزئياتي که هم منطق درام را شکل مي دهد، هم به روانشناسي شخصيت هاي قصه و رفتارشان کمک مي کند، هم باور پذيري مخاطب را تضمين مي کند و هم سويه اخلاقي - اجتماعي داستان را صورت بندي مي کند. جدايي نادر از سيمين فيلم جزئيات است.

پرونده های ویژه سی نت از دوره های برگزاری جشنواره فیلم فجر

::  نقل مطالب و عکس های اختصاصی سی نت بدون ذکر منبع، نام نويسنده و نام عکاس ممنوع است  ::

صفحه اول  |  فیلم ها  |   هنرمندان   |   نقد و یادداشت  |  نويسنده ها   |  ویدئو  |  پرسش و پاسخ   |  درباره ما  |   تماس با ما  |   جدول فروش   |   تبلیغات

ماهنامه سینمایی «برش های کوتاه» (جدید)

::  سردبیر: احمد شاهوند  ::