صفحه اول - فیلم ها - نقد و یادداشت - ویدئو - هنرمندان - جدول فروش - نویسنده ها - جدول ارزشگذاری نویسندگان

پرسش و پاسخ   |  درباره ما   |   تماس با ما   |   تبلیغات  |   ماهنامه سینمایی «برش های کوتاه» (جدید)

انتخاب رنگ پس زمینه صفحه: 

پربیننده ترین نقدها و یادداشت ها

سی نت  >> اخبار و مطالب  >> مشاهده متن اخبار

فرمول عبور از شخصیت پردازی کشف شد؛ حاتمی کیا بر ثانیه! / یادداشت مهدی تیموری برای فیلم «به وقت شام»

:: 1 خرداد 1397  12:03:01 AM  ::

مهدی تیموری

سی نت: «به وقت شام» نوزدهمین فیلم کارنامه سینمایی ابراهیم حاتمی‌کیا و یکی از فیلم‌های جنجالی سی و ششمین جشنواره فجر بود. فیلم ظاهرا درباره داعش است و به همین دلیل بیشتر بازیگران فیلم عرب هستند. داعش در سال ۲۰۱۴ ادعای خلافت جهان اسلام را مطرح کرد و در سال ۲۰۱۷ از طرف سوریه، عراق و ایران خبر نابودی‌اش اعلام شد.

از «حاج کاظم» آژانس شیشه ای تا «حاج حیدر» بادیگارد، کارگردان ارزشی ما به «به وقت شام» رسیده است. چه بلایی بر سر کارگردان بزرگ و خلاق دیروز و تکنسین امروز ما می آید؟ کسی که با یک هزارم بودجه و امکانات فعلی بیش از یک دهه قبل در همان مکان یعنی هواپیما؛ «ارتفاع پست»ای می سازد که بی نظیر است. اما با گذشت این همه سال جای پیشرفت، به این شکل با «به وقت شام» صدها گام به عقب تر می رود؟ آیا واقعا این بازی و مسیر خطرناکی که خیلی ها و در راس آن «ابراهیم حاتمی کیا» وارد آن شده اند؛ یعنی-به رخ کشی تکنیک صرف- آنقدر می ارزد که سینمای انسانی؛ پرداختن به روابط آدم ها؛ کنش و واکنش و وجوه انسانی قصه و شخصیت پردازی را به کل کنار گذاشته اند؟ البته چه اهمیتی دارد! اصلا مخاطب چه حقی دارد که روابط پدر و پسری کاراکتر اصلی فیلم را درک کند. مهم تیر و ترقه هایی است که در می شود! مهم این است که «یک دلار» خرج این فیلم نشده است!

همین می شود و کار به جایی می رسد که من و البته خیلی های دیگر، در سکانس پایانی «به وقت شام» به جای بغض ناخواسته قهقهه می زنیم. جز این است که فیلمساز پر «دغدغه» ما محو و اسیر تکنیک صرف در سینما شده است؟ آیا ابراهیم «به وقت شام» همان حاتمی کیای «از کرخه تا راین» و «آژانس شیشه ای» و «ارتفاع پست» و... است؟ مشکل اصلی شعارهای غلو و درشت فیلم نیست. اساسا شعار یکی از مولفه های اصلی فیلم های اوست. از بهترین آثارش گرفته تا به امروز؛ اگر بخواهد به قشر روشنفکر و هنرمند طعنه ای بزند، عینک گرد و سیاه –مثلا کیارستمی- طور روی صورت اش می گذارد. کاراکترهای درآمده و درنیامده اش که اغلب هم پرستویی است از حق نگرفته اش همواره از دوربین که مخاطب و مردم باشند، طلبکار است. چرا؟ حاتمی کیا از چه چیزی طلبکار است؟ این نگاه عجیب از کجا آمده است؟

این ها هم خیلی مسئله نیست؛ به هر حال دغدغه های شخصی یک کارگردان خوب و با تجربه است. اما به چه شرط؟ اینکه بتواند داستانی را طوری تعریف کند که ارزش تعریف کردن داشته باشد؛ گرامر سینما را رعایت کند. مگر غیر از این است که ما هرچقدر هم تلاش کنیم حداقل در زمینه تکنیک میلیون ها کیلومتر با هالیوود فاصله داریم؟ پس علت ورود به این بازی خطرناک و توجه همه جانبه به تکنیک صرف چیست؟ بعید می دانم ابراهیم حاتمی کیا حتی یکبار هم با خودش فکر کرده باشد مخاطبی که روزی صدها بار اونجرزها، ارباب حلقه ها و آواتارها و... دیده و می بیند با این جلوه های ابتدایی (در مقابل آثار نامبرده) سیر نمی شود. آن داد و فریادهای فرامتن از سینما در اختتامیه جشنواره که دیگر معرکه بود و شاید به وقت اش در جای خود چیزی در مورد آن نوشتیم.به وقت شام و نگاه ایدئولوژیک اش را می توان به دو قسمت تقسیم کرد.

نخست اینکه، آیا شخصیت های قصه و ایدئولوژی هایشان به درستی نوشته شده اند و سر جای خود قرار گرفته اند؟ با یک نگاه کلی می توان گفت که تقریبا این اتفاق رخ داده است. اما مشکل باز هم به بطن قصه بر می گردد. اینکه چرا باید بدمن و شخصیت های منفور قصه تا این حد احمق، دست و پا چلفتی، زشت و کودن از آب در بیایند؟ اگر دشمن قصه ما آنقدر قوی است و قدرت دارد، پس چرا ما در تصویر چیز دیگری می بینیم؟ اگر پیزوری است، پس چرا قهرمان ملی قصه ی ما آنقدر در چیره شدن به او مبتدیانه عمل می کند؟ ما که هیچ، در تنفر نوع «بشر» از داعش و به طور کل پدیده «تروریست» شکی وجود ندارد؛ اما این تنفر در سینما باید با زبان مختص سینما به نمایش در بیاید. از عدم وجود منطق در درگیری ها، تنها به گاف بزرگ در هواپیمایی که در آسمان سیر می کند و بدون درب و پنجره تنها نسیم خنکی صورت گروگان ها و گروگانگیرهای داخل آن را نوازش می دهد! دیگر چه کسی است که نداند هواپیما با آن حجم فاصله از زمین اگر مقداری –هرچقدر کم- هوا از بیرون واردش شود همه چیز را بهم می ریزد؟

دوم اینکه، بالاخره دیدگاه ایدئولوژیکی فیلمساز در کدام سمت ایستاده است؟ سمت «گزارش یک جشن» و «به رنگ ارغوان» یا نگاه ضد مردمی «آژانس شیشه ای»؟ و یا «به وقت شام» امروز؟ چرا فیلمسازی با این تجربه آنقدر رو خودش را در قصه و فیلم لو می دهد؟ اصلا کوچکترین ظرافتی در بیان این ایدئولوژی وجود دارد؟ اگر در «بادیگارد» سکانس درخشان پایانی تونل وجود مواجه ایم؛ اینجا چه چیزی داریم؟

فیلم صرفا به لحاظ تکنیکی، به ویژه فیلمبرداری درخشان و قابل احترام است. نماهای معرفی کاراکترها به خوبی کارگردانی شده اند. حاتمی کیا اگر بدترین فیلم اش را هم ساخته باشد، که احتمالا ساخته؛ به هیچ وجه نمی توان توانایی های او را در دکوپاژ و کارگردانی انکار کرد. اما حیف و صد حیف و هزاران حیف؛ حیف که حاتمی کیای قصه گوی دیروز و سینمای گرم و صمیمی اش جای خود را با چه چیزهایی عوض کرده است... شاید او به دنبال خلق رکورد جدیدی است. چیزی مثل کشف فرمول عبور از شخصیت پردازی؛ «حاتمی کیا بر ثانیه» !

پرونده های ویژه سی نت از دوره های برگزاری جشنواره فیلم فجر

::  نقل مطالب و عکس های اختصاصی سی نت بدون ذکر منبع، نام نويسنده و نام عکاس ممنوع است  ::

صفحه اول  |  فیلم ها  |   هنرمندان   |   نقد و یادداشت  |  نويسنده ها   |  ویدئو  |  پرسش و پاسخ   |  درباره ما  |   تماس با ما  |   جدول فروش   |   تبلیغات

ماهنامه سینمایی «برش های کوتاه» (جدید)

::  سردبیر: احمد شاهوند  ::