صفحه اول - فیلم ها - نقد و یادداشت - ویدئو - هنرمندان - جدول فروش - نویسنده ها - جدول ارزشگذاری نویسندگان

پرسش و پاسخ   |  درباره ما   |   تماس با ما   |   تبلیغات  |   ماهنامه سینمایی «برش های کوتاه» (جدید)

انتخاب رنگ پس زمینه صفحه: 

پربیننده ترین نقدها و یادداشت ها

سی نت  >> اخبار و مطالب  >> مشاهده متن اخبار

قحطیِ ژانر در میان فراوانیِ استعدادها! / یادداشت محمدحسین سیفی پیرامون عدم تنوع ژانر در سینمای ایران

:: 11 آبان 1398  2:16:36 PM  ::

محمدحسین سیفی

سی نت: اساسا «ژانر» در سینما یک پدیده آمریکایی است. چرا که ژانر هایی مانند «وسترن» یا «نوآر» اختراع آمریکایی ها و متعلق به جهانی است که آن ها تجربه کرده اند. وقتی هم که می خواهیم ژانر ها را مطالعه کنیم، به طور مشخص درباره سینمای کلاسیک و بعد از کلاسیک آمریکا صحبت می شود و اکثر نمونه هایی که با آن مواجه می شویم، متعلق به هالیوود و آمریکاست. معدود کشورهای دارای صنعت سینما کمتر از تعداد انگشتان یک دست وجود دارند که در تاریخ شان تمامی ژانر ها را در خود جای بدهند. اما خب آیا باید به خاطر ناتوانی در ساخت با کیفیتِ ژانرهایی مانند «وسترن» یا... به کل مقوله ژانر را کنار گذاشت؟

معلوم است که خیر. هیچ نقطه ای از این دنیا هم ساخت آثاری از جنس «تریلر»، «اکشن»، «جنایی»، «فانتزی» و... را کنار نگذاشته اند و توی سبد سینمایی اکثر کشورهایی که در سینما حرفی برای گفتن دارند، در سال حداقل یک نمونه از آثار این چنینی دیده می شود. فرانسوی ها شاید وسترن نسازند اما حداقل تریلرها و جنایی های خوبی می سازند. هندی ها قطعا «نوآر» بلد نیستند بسازند اما توی ساختن آثار «موزیکال» ید طولایی دارند. به هرحال درست است که هالیوود تنها از پس ساخت تمامی ژانر ها بر می آید اما هیچ کشوری جهان ژانریک را دو دستی تقدیم سینمای آمریکا نکرده است؛ البته اگر کشور عزیزمان را فاکتور بگیریم!

سینمای ایران با اینکه سینمای «منفعل»ای نیست و حداقل چرخه تولید آن بسیار خوب و بی وقفه کار می کند، اما بسیار سینمای یکنواختی شده است. یکنواخت بدین معنا که هیچ مخاطبی برای «به وجد آمدن» و یک «تجربه جدید» و یا حداقل تماشای یک فیلم «ژانریک» از گیشه سینما بلیت نمی خرد بلکه فقط به سینما می رود تا حداقل یک ملودرام سر و ته دار تماشا کند یا دو ساعت یک کمدی خوب ببیند تا حالش خوب شود. که متاسفانه در همین امر هم سینمای ایران ناموفق است؛ بخش قابل توجهی از تولیدات سینمای ایران را ملودرام های آپارتمانی و عاشقانه و اجتماعی و... تشکیل می دهند غافل از اینکه از میان این همه فیلم ملودرام در نهایت دو الی سه فیلم به درد بخور از داخلشان بیرون می آید! بخش دیگر تولیدات سینمای ایران هم معطوف به ژانر «کمدی» است. ژانری که اساسا در ایران بد فهمیده شده و به تبع آن بد هم ارائه می شود. از این رو آثار کمدی به درد بخور در طول یک سال با وجود شمار بالای آن، فراتر از یکی دو فیلم نمی رود.

این بدین معنی است که سینمای ایران اکثر دیگر ژانرها را کنار است و غالبا از آثار کمدی و ملودرامی تشکیل شده که کیفیت چندانی هم ندارند. قاعدتا رخ دادن چنین اتفاقی باید منجر به کیفیت بالای آثار کمدی و ملودرام می انجامید؛ چرا که وقتی سینمای یک کشوری خواسته یا ناخواسته ژانر های دیگر را کنار می گذارد، حداقل تمام انرژی تولیدش را باید صرف آن ژانرهایی که می سازد بکند اما ظاهرا چنین اتفاقی هم حتی نمی افتد و این یعنی مخاطب سینمای ایران نه می تواند بر اساس ذائقه اش بلیت بخرد و فیلم تماشا کند و نه می تواند آن غذایی هم که بقیه برایش انتخاب کرده اند و کیفیت بدی دارد را هضم کند.

سوال اینجاست که چرا ما در سال به زور می توانیم یک فیلم اکشن پیدا کنیم؟ باز خوب است که سالی یک اکشن به زور پیدا می شود وگرنه مخاطبان ژانر «ترسناک» همین یک فیلم را هم در سال ندارند! آیا آخرین فیلم ترسناک خوب ایرانی که دیده اید را به یاد دارید؟ اکشن چطور؟ فانتزی چطور؟ چرا این جنس از فیلم ها در سینمای ایران جایی ندارند؟ یعنی هیچکس پیدا نمی شود که فیلمنامه ای بر اساس قواعد ژانر اکشن یا ترسناک یا... بنویسد؟ من که بعید می دانم. مساله اینجاست که از کجا معلوم یک «نیروی پنهان» در سینمای ایران وجود داشته باشد که مانع خوانده و تولید شدن فیلمنامه هایی غیر از این دو ژانرِ کمدی و ملودرام می شود؟ توهم توطئه نداریم اما برایمان قابل هضم نیست که فیلمسازان ایرانی سمت ژانرهای دیگر نمی روند!

اینجا یک سوالی پیش می آید؛ آیا سینماگران ایرانی اصلا توانایی ساختن آثاری در دیگر ژانرها را دارند؟ املای نانوشته غلط ندارد اما اصلا هم بعید نیست که نداشته باشند؛ چرا که در طول این سال ها آن قدر خودشان را در آپارتمان و... حبس کرده اند که طبیعی است از یاد برده باشند. اما خب این هم مساله ای نیست که بخواهد مانع فیلمسازیِ ژانر شود. به هر حال بهترین اکشن سازان دنیا هم از شکم مادرشان بلد نبودند اکشن بسازند و پس از ساخت یکی دو نمونه توانستند از فیلم سوم قواعد بازی را یاد بگیرند و روی ریل «ژانر» حرکت کنند. اما در ایران فیلمسازان حتی جرات امتحان ژانرهای دیگر را هم به خود نمی دهند.

البته ناگفته نماند امثال «بهرام توکلی» دوربین هایشان را از فضای آپارتمانی فیلم هایی همچون «اینجا بدون من» و... خارج کردند و درام های جنگی با کیفیتی همچون «تنگه ابوقریب» یا درام ورزشی چشم گیری مثل «غلامرضا تختی» می سازند که اتفاقا هر دو فیلم خرج های بالایی برداشته اند اما نکته اینجاست که بالاخره یک نفر پیدا شد و چهار تا سکانس ورزشی درست درمان در سینمای ایران نشانمان داد. آن جنس جلوه های ویژه ای که در سال های اخیر با فیلم هایی همچون «تنگه ابوقریب» یا «مسخره باز» و... دیدیم را به جرات می توان گفت پیش از آن هیچ گاه ندیده بودیم. خوبی ساخته شدن چنین آثاری حداقل این بود که فهمیدیم آنقدر ها هم از تکنولوژی های روز سینمای دنیا پرت نیستیم.

آن قدر که سینماگران ایرانی کم به سمت ژانرهای دیگر سینما جز ملودرام و کمدی رفته اند که امروز مجبوریم برای ساخته شدن آثاری مثل «مسخره باز» از الفاظ ستایشگری همچون «جسارت» استفاده کنیم. سینمای ما آن قدر باید آثار این چنینی تولید می کرد که عنصر «جسارت» وارد بازی نشود و به خاطر رو به رو شدن ناگهانی مای مخاطب با این آثار در سینمای ایران غافلگر نشویم تا چند درجه اعتبار هم به خاطر اینکه بالاخره یک اثر تازه و متفاوت دیده ایم، بدهیم.

حال که دیگر قطعا متوجه شده ایم ظرفیت ساخت آثاری جز ملودرام و کمدی هم در سینمای ایران وجود دارد دیگر هیچ عذر و بهانه ای نباید دست سینماگران بدهیم. ما به عنوان مخاطب این سینما و به عنوان کسانی که دو ساعت از وقت و 20 هزار تومان از پولمان را صرف تماشای آثار ایرانی می کنیم، باید به طور جدی از سینماگران ژانرهایی که دوست داریم را مطالبه کنیم. تا کی می خواهیم برای خریدن بلیت یک فیلم، خودمان دست به «انتخاب» نزنیم و از میان آثار ترسناک و جنایی و اکشن و عاشقانه و... یکی را برنگزینیم؟

پرونده های ویژه سی نت از دوره های برگزاری جشنواره فیلم فجر

::  نقل مطالب و عکس های اختصاصی سی نت بدون ذکر منبع، نام نويسنده و نام عکاس ممنوع است  ::

صفحه اول  |  فیلم ها  |   هنرمندان   |   نقد و یادداشت  |  نويسنده ها   |  ویدئو  |  پرسش و پاسخ   |  درباره ما  |   تماس با ما  |   جدول فروش   |   تبلیغات

ماهنامه سینمایی «برش های کوتاه» (جدید)

::  سردبیر: احمد شاهوند  ::