صفحه اول - فیلم ها - نقد و یادداشت - ویدئو - هنرمندان - جدول فروش - نویسنده ها - جدول ارزشگذاری نویسندگان

پرسش و پاسخ   |  درباره ما   |   تماس با ما   |   تبلیغات  |   ماهنامه سینمایی «برش های کوتاه» (جدید)

انتخاب رنگ پس زمینه صفحه: 

پربیننده ترین نقدها و یادداشت ها

سی نت  >> اخبار و مطالب  >> مشاهده متن اخبار

تأملی بر قصۀ آدم هايی كه حالشان خوبست، گذشته شان درد می كند / اندر حكايت "گذشته"

:: 5 تیر 1392  12:34:46 PM  ::

حمید سلجوقی

سی نت: شروع كه می شود يك فرودگاه داريم با دو نفر كه با هم صحبت می كنند. زبانشان زبانِ ايما، اشاره و لبخوانی ست. مانع شيشه ایِ بينشان، مانع دركشان از هم است. همه چيز طبق فرمول قصه های قبلی اش با آرامش شروع می شود. آرامش قبل از توفان.

ماری كه دنده عقب می گيرد تصادف می كند...عنوان فيلم را می بينيم، بعد برف پاك كن ماشين هی می آيد و می رود. ناگهانی دنده عقب گرفتن، تصادف بی دليل را به دنبال دارد. ماری به عقب كه برگشت تصادف كرد ... به گذشته كه برگشت.

احمد كه می آيد فرانسه برای رسمی كردن «يك جدايی»، يك تكه از گذشته را به خودش می آورد. سمير تا آخر قصه هم درگير گذشته است، لوسی هر چه می گويد از گذشته هاست، سلين بخاطر گذشته ها خودكشی كرده و ... . اين گذشته است كه شده زخم روح اين آدم ها.

دنيای آدم های «گذشته» تيره و تار است. همان حال و هوايی را دارند كه خوشايند فيلمساز است. راه گريز از امروزی كه با رفتار گذشته مان خرابش كرديم وجود ندارد، اين قصۀ تلخ هم قهرمان ندارد. آدم هايش همه تنهايی عميقی دارند، دوربين پرتحرك محمود كلاری انگار ذره بينی باشد كه با آن می توان از احوال درونِ متلاطم آدم هايش سر درآورد. جاذبه های توريستی پاريس جايی در قاب های‌ »گذشته» ندارد. نورپردازی حساب شده ای هم وجود دارد كه آشفتگی آدم های قصه را بيشتر نمايان می كند.

گذشته يك سايۀ سنگين است روی اتفاقات زندگی آدم های اين قصه. در فيلمی كه البته هيچ فلاش بكی‌ هم ندارد نمی توانند به راحتی از گذشته شان بگذرند. اين البته بر خلاف تصور ما از فرهادی، از يك نگاه سنتی ريشه می‌گيرد، نگاهی كه در آن انسان روی يك دايره فرضی حركت می كند و پس از مدتی به نقطۀ اوليه برمی گردد، به همين دليل «گذشته» پشت سرشان نيست هر لحظه ممكن است درست در نقطۀ مقابلشان باشد. فرهادی در روايت خطی اش ابتدا با احمد قصه را جلو می برد، ميانۀ روايتش را با لوسی ادامه می دهد و يك سوم پايانی متعلق به سمير است.

رازها يكی پس از ديگری در درام پر گره فرهادی فاش می‌شوند. ريتم، آرام است و لحن قدرتمند. كم كم جلوتر كه می رويم «تراژدی» شكل می‌ گيرد. دختر بزرگ ماری (پائولين بورلت) می شود يك محور كه دست فيلمنامه نويس را برای ‌طرح دغدغه هايش در قالب داستانك ها باز می گذارد و البته بيننده را هم با خود درگير می كند (مشابه ترمه در «جدايی ...»).

اين بار فرهادی بيش از هر چيز روی گره های داستانی اش زوم كرده گويا ريتم و تدوين برايش اهميت كمتری داشته. پس زمينۀ پلان به پلان «گذشته» هم نمايشگر تسلط فرهادی بر ميزانسن و قاب بندی هايش است.

به يك سوم پايانی كه می رسيم خسته می‌شويم. خودكشی سلين می شود داستان اصلی و بقيه داستانك ها را زير سايه خود قرار می دهد. از اينجا تا پايان، فرهادی تا می تواند استعدادهايش در فيلمنامه نويسی را رو می كند و با گره هايی كه می زند و سريع باز می كند می خواهد آتش التهابِ اتفاقاتِ داستان را بيشتر كند، اينجا فرهادی می‌شود قصه گويی كه تند تند كتاب قصه را ورق می زند و اين برای ما كه مشتاق لذت بردن از قصه ايم زياد خوشايند نيست. «گذشته» در صحنه های نهايی اش دچار لكنت می شود. شخصيت اصلی می‌رود كنار و فيلمساز اصرار دارد گره های متعددش را با نتيجه هايی كه از استدلال هايش می‌گيرد باز كند و به نوعی برای همه مسائل، جواب پيدا كند.

ديگر نگاه فرهادی به آدم های قصه اش را دوست ندارم. آدم هایی كه حقيرند، كه انگار دست و پا می زنند برای رسيدن به چيزی كه از همان ابتدا محكوم اند به نرسيدن به آن. آدم هايی كه شايستۀ خوشبختی نيستند. علاوه بر آن، آدم های «گذشته» روح ايرانی دارند. (يا به تعبيری فرهنگشان انگار فرهنگ شرق آسياست). در حالی كه فرانسوی اند. خب پس چرا بايد اينگونه باشد؟ اين جنس درونگرايی آدم های قصۀ فرهادی از آن ها ايرانی های فرانسوی شكل ساخته. فيلم فرهادی، روح ايرانی دارد. اين را البته نمی دانم فی نفسه خوبست يا بد!

بره نيس بژو (ماری)، سرد ترين و البته پيچيده ترين شخصيت «گذشته» را با لحنی خوب درآورده. نخل كن شايستۀ او بود. (در ضمن يادمان نرود كمتر كسی‌ به هنگام جشنواره كن، شخصی غير از بژو را برنده پيش بينی‌ می‌كرد). علی مصفا (احمد) از گرم گرفتن هايش با بچه ها تا مشاجره هايش و البته تمام صحنه هايی كه با لوسی همصحبت است را قابل قول بازی كرده، از بازی طاهر رحيم شايد بی دليل خوشم نمی آيد! و البته اين را هم بگويم كه بيش از همه اين ها، بازی پائولين بورلت را دوست دارم. فرهادی عجيب خوب بازی می‌گيرد، عجيب

"گذشته" خوبست. ارزش ديدن دارد هر چند نقطه عطفی در كارنامۀ خالقش نباشد اما نشان می دهداصغر، اكبرتر از قد و قواره های اين سينماست هنوز هم.


پانوشت:
- اين نوشته يادداشت يا تحليل نبود، تنها يك نظر شخصی دربارۀ فيلم مذكور بود.
- همانطور كه پيش بينی می شد جو دو قطبی رسانه ای در مقابل «گذشته» شكل گرفته. عده ای آن را تا عرش بالا می برند و عده ای هم به فرش می كوبندنش. واقعيت اين است كه فيلم فرهادی، فيلم محترم و قابل دفاعی ست اما به اندازۀ «درباره الی...» و «جدايی...» نفس گير در نيامده. (لااقل نظر من اين است). اما به آن هايی كه سعی دارند ارزش های اين فيلم را ناديده بگيرند و حتی ابايی هم از نوشتن اين ندارند كه «دوران فرهادی تمام شده و بعد از اين هزار جايزه هم بگيرد فايده ندارد»!!!!! من مُرده ی اين استدلال های دوستان هستم، بگذريم به آن ها می گويم كه: فرهادی را شما شروع نكرديد كه حالا حكم تمام شدنش را می‌دهيد.

پرونده های ویژه سی نت از دوره های برگزاری جشنواره فیلم فجر

::  نقل مطالب و عکس های اختصاصی سی نت بدون ذکر منبع، نام نويسنده و نام عکاس ممنوع است  ::

صفحه اول  |  فیلم ها  |   هنرمندان   |   نقد و یادداشت  |  نويسنده ها   |  ویدئو  |  پرسش و پاسخ   |  درباره ما  |   تماس با ما  |   جدول فروش   |   تبلیغات

ماهنامه سینمایی «برش های کوتاه» (جدید)

::  سردبیر: احمد شاهوند  ::